Jeśli chcesz inwestować, to warto wiedzieć jak liczyć stopy zwrotu.
W tej lekcji spojrzymy na stopę zwrotu z różnej strony. Podpowiemy, jak policzyć średnioroczną stopę zwrotu, i jak obliczyć stopę zwrotu z uwzględnieniem inflacji. To powinno pomóc Ci w analizie wyników Twoich inwestycji, na przykład w fundusze inwestycyjne.
Czym jest stopa zwrotu?
Stopa zwrotu to miara, dzięki której sprawdzimy, jak radzi sobie nasza inwestycja w czasie. To zmiana wartości inwestycji w stosunku do zainwestowanej kwoty wyrażona w procentach. Jeśli na początku inwestycji masz 100 zł, a na koniec 150 zł, to Twoja stopa zwrotu wyniosła +50%. A jeśli 100 zł spadło do 90 zł, to inwestycja przyniosła 10% stratę. To najprostsze ujęcie, ale w tym artykule pokażemy Ci różne oblicza stopy zwrotu.
Zobacz również nasze Kalkulatory inwestycyjne.
Po co liczy się stopę zwrotu z inwestycji?
Liczenie stóp zwrotu jest kluczowe, aby ocenić efektywności inwestycji. Dzięki temu inwestorzy i inwestorki, zarówno duzi i mali, mogą dokładnie sprawdzić, czy ich kapitał został dobrze zainwestowany, czyli jakie przyniósł zyski lub straty.
Umiejętność liczenia stóp zwrotu przyda się do:
- porównywania różnych inwestycji.
- monitorowania postępów inwestycji,
- podejmowaniu decyzji o ewentualnych zmianach w strategii inwestycyjnej.
Umiejętność liczenia i analiza stóp zwrotu zwiększy Twoją świadomość finansową i pomoże Ci osiągać lepsze wyniki w długoterminowej perspektywie.
Stopa zwrotu - jakie są jej rodzaje?
Gdy wejdziesz w sekcję notowania funduszy inwestycyjnych na naszej stronie, to zobaczysz tabelę z nazwami funduszy i różnymi stopami zwrotu:
Jak obliczone zostały te wartości, które widzisz w tabeli? Załóżmy, że jest 30 kwietnia 2024 roku i w tabeli w kolumnie „60M” widnieje stopa zwrotu na poziomie 30%. To oznacza, że taki wynik wypracował nasz fundusz w okresie 5 lat od 30 kwietnia 2019 roku do 30 kwietnia 2024 roku.
Zobacz również: Jak zacząć inwestować?
Jak obliczyć stopę zwrotu?
Wzór na prostą lub inaczej pisząc, nominalną stopę zwrotu, można ująć tak:
Stopy zwrotu można więc podzielić ze względu na okres, którego dotyczą. Następnym stopniem wtajemniczenia jest rozróżnienie pomiędzy nominalną i realną stopą zwrotu. Czym jest realna stopa zwrotu?
Jak obliczyć realną stopę zwrotu?
Realna stopa zwrotu uwzględnia inflację w naszych obliczeniach. Inflacja zmniejsza siłę nabywczą pieniądza. 100 zł dziś nie będzie tyle samo warte co 100 zł za rok. Realną stopę zwrotu obliczamy używając takiego wzoru:
Przykład. 1 Fundusze inwestycyjne a inflacja
Jeśli Twoja inwestycja w fundusz akcji wyniosła w ubiegłym roku 15%, czyli była to Twoja nominalna stopa zwrotu, ale inflacja konsumencka w Polsce wyniosła 3%, to oznacza, że realna stopa procentowa wyniosła:
Przykład 2. Lokaty a inflacja
Jeśli oszczędzasz na lokacie z rocznym oprocentowaniem na poziomie 5%, to jeśli przez ten czas inflacja wyniesie 6% to oznacza, że w ujęciu realnym poniesiesz stratę na poziomie -0,94%:
W praktyce oznacza to, że realna wartość pierwotnie odłożonej na lokacie kwoty jest mniejsza niż rok wcześniej. Przez rok siła nabywcza Twoich pieniędzy spadła prawie o 1%, choć nominalnie (bez uwzględnienia inflacji) kwota wzrosła o 5%.
Wpływ inflacji na stopy zwrotu z inwestycji
Inflacja to podstępny przeciwnik. Jej wpływ na nasze inwestycje jest wielki, ale niewidoczny na pierwszy rzut oka. Zobacz to na przykładzie:
Przykład 3. Wpływ inflacji na inwestycję w okresie 20 lat
Załóżmy, że inwestujesz 10 tys. zł przez 20 lat. W tym czasie co roku stopa zwrotu, którą wypracowuje Twoja inwestycja wynosi 7%. Zobacz, co by było, gdyby w tym czasie inflacja co roku wynosiła 0%, 3% i 5%.
Inwestycja 10 tys. zł przy różnym poziomie inflacji i stopie zwrotu wynoszącej 7%
Źródło: obliczenia własne
Wpływ inflacji na wartość pieniądza nie jest oczywisty. Urzędy statystyczne pokazują wskaźnik inflacji, który liczony jest na podstawie pewnego „koszyka dóbr i usług”, które opracował urząd. Ale tak naprawdę „Twoja inflacja” jest inna niż inflacja takiego koszyka. Bo możesz wydawać mniej lub więcej na dobra i usługi, które są w tym koszyku. Po drugie, są takie obszary gospodarki, w których inflacja jest zupełnie inna.
Dobrym przykładem jest elektronika. Dzięki ciągłemu postępowi technologicznemu cena np. telewizorów 55-calowych jest porównywalna lub nawet niższa niż kilka lat temu. Jeśli więc inwestujesz dziś, po to, żeby za 5 lat kupić sobie wielki telewizor, to prawdopodobnie nie będziesz się przejmować poziomem inflacji w całej gospodarce, bo ceny telewizorów pozostaną takie same lub nawet spadną.
Niestety, w większości pozostałych obszarów życia koszty rosną i dlatego warto rozważyć ulokowanie pieniędzy w taki sposób, w który co najmniej nie będą tracić na wartości, a więc rosnąć w tempie co najmniej równym inflacji.
Czytaj również: magia procentu składanego
Rzeczywista stopa zwrotu - co to takiego?
Rzeczywista stopa zwrotu, poza inflacją, uwzględnia wszystkie inne koszty inwestycji, w tym przede wszystkim podatki i prowizje. Czyli faktycznie „urzeczywistnia” wynik naszej inwestycji, bo przecież podatki towarzyszą nam na co dzień. Jak policzyć stopę zwrotu skorygowaną o stawkę podatku?
W przypadku oszczędności i inwestycji płacimy podatek od zysków kapitałowych na poziomie 19%.
Na marginesie, w świecie funduszy inwestycyjnych jest kilka produktów, w których podatku od zysków kapitałowych, po spełnieniu kilku warunków, nie trzeba płacić. To Indywidualne Konto emeryalne (IKE), Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) czy też programy pracownicze – PPE i PPK.
Przykład 4. Jak policzyć realną stopę zwrotu z uwzględnieniem podatku i inflacji
Weźmy przykład 100 zł ulokowanych w funduszu inwestycyjnym. Po roku inwestycja urosła do 115 zł. W tym czasie inflacja wyniosła 5%. Jaka będzie nominalna i rzeczywista stopa zwrotu?
Nominalna stopa zwrotu (czyli taka, która nie uwzględnia podatku i inflacji) wyniosła +15% w całym okresie. Ale przecież musimy odliczyć podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19%:
Teraz zobaczmy, w jaki sposób inflacja pomniejszyła początkową wartość naszej inwestycji.
O 4,76% spadła realna wartość zainwestowanych 100 zł przez rok.
Zbierzmy teraz wszystko razem i zobaczmy, jaki jest nasz realny zarobek:
100 zł (początkowa kwota inwestycji)
+ 12,15 zł (zysk pomniejszony o podatek od zysków)
– 4,76 zł (spadek siły nabywczej naszych 100 zł spowodowanej 5-proc. inflacją)
= 107,39 zł.
Spójrz, nominalny zysk na poziomie 15% (115 zł), to rzeczywiście 7,39% po uwzględnieniu podatku od zysków kapitałowych i 5-proc. inflacji, która zmniejszyła siłę nabywczą zainwestowanych 100 zł.
Przy okazji, od 1 stycznia 2024 roku zmienił się sposób, w jaki osoby fizyczne inwestujące w fundusze, będą rozliczać podatek od zysków kapitałowych. Od 2024 roku inwestorki i inwestorzy indywidualni mogą kompensować zyski i straty z funduszy inwestycyjnych z zyskami i stratami z innych inwestycji kapitałowych, na przykład z akcji. Dzięki temu mogą obniżyć kwotę podatku do zapłaty. Jeśli przy rozliczeniu podatku, strata przewyższy zysk, wtedy podatku nie będzie. O tym, czy zapłacisz podatek, czy nie, dowiesz się dopiero przy rozliczeniu swoich inwestycji w rocznym PIT-38.
Więcej na ten temat podatków w funduszach przeczytasz tutaj: https://www.gstfi.pl/podatki
Jak obliczyć średnią roczną stopę zwrotu (CAGR)?
CAGR, czyli Compound Annual Growth Rate, to średnia roczna stopa zwrotu inwestycji przy założeniu, że zyski z niej są reinwestowane, czyli cały czas pracują, a nie są wypłacane. Jeśli znamy początkową i końcową wartość inwestycji, a do tego czas inwestycji, to możemy policzyć, jaka była średnia roczna stopa zwrotu.
Dlaczego średnia roczna stopa zwrotu (CAGR) jest użyteczna? Po pierwsze, pokazuje, jak inwestycja rośnie w długim okresie, eliminując wpływ rocznych wahań. Po drugie, umożliwia porównanie różnych inwestycji o różnych okresach trwania.
Przykład. 5 Jak obliczyć średnią roczną stopę zwrotu (CAGR)?
Przez 20 lat inwestowania Twoje 10 tys. zł urosło do 55 tys. zł. Jaka jest średnia roczna stopa zwrotu (CAGR)?
- Dzielimy końcową wartość inwestycji przez początkową:
- Podnosimy wynik do potęgi 1 podzielonej przez liczbę lat:
- Odejmujemy 1, aby uzyskać końcowy wynik:
Średnia roczna stopa zwrotu z takiej inwestycji wynosi 8,9%. To oznacza, że taka musiałaby być średnia stopa zwrotu co roku, żeby 10 tys. zł urosło do 55 tys. zł przez 20 lat.
Porównanie stóp zwrotu różnych typów inwestycji
Fundusze inwestycyjne, ETF-y, akcje, obligacje, nieruchomości, grunt czy kryptowaluty. Bez względu na rodzaj inwestycji, jeśli znasz pierwotną i obecną wycenę swojej inwestycji, to możesz policzyć stopę zwrotu. A jeśli pamiętasz, kiedy zaczęłaś lub zacząłeś inwestować, to możesz policzyć różne jej rodzaje.
Ze stopą zwrotu nierozerwalnie wiąże się pojęcie ryzyka. W świecie oszczędzania i inwestowania zasada jest prosta – im wyższa stopa zwrotu, tym zazwyczaj ryzyko związane z oszczędzaniem lub inwestowaniem, jest wyższe. Poniżej znajdziesz kilka głównych rodzajów instrumentów, w które można inwestować wraz z potencjalnym zyskiem, jaki mogą wypracować.
Czytaj również: ryzyko inwestycyjne. Czym jest i jak się z nim oswoić?